تاثیر بذر و پیش‌تیمار آن بر عملکرد و صفات دو رقم پیاز خوراکی (Allium cepa L.)

سابقه و هدف: این پژوهش به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ و اندازۀ بذر بر عملکرد بیولوژیکی، صفات رویشی و فنولوژی ژنوتیپهای پیاز خوراکی انجام شد. مواد و روش‌ها: به منظور ارزیابی تاثیر پرایمینگ و اندازۀ بذر بر عملکرد بیولوژیکی و صفات رویشی و فنولوژی ژنوتیپهای پیاز خوراکی این پژوهش در دو سال زراعی (1391 و 1392) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل پرایمینگ در چهار سطح (هیدرو پرایمینگ با آب مقطر اسموپرایمینگ با نیترات پتاسیم، پرایمینگ با استفاده از مادۀ فولامین و شاهد) اندازۀ بذر در سه سطح (ریز، متوسط و درشت) و ارقام در دو سطح (قرمزآذرشهر و زرقان) بود.ویژگی‌های عملکرد بیولوژیک، تعداد، طول، سطح و شاخص سطح برگ، نسبت سوخ‌دهی، نسبت برگ، درصد بولتینگ، شمار روز تا سوخ‌دهی، رسیدگی فیزیولوژیکی و برداشت مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که اثر پیش تیمار و اندازۀ بذر از نظر تمام ویژگی‌های مورد بررسی از لحاظ آماری تفاوت معنی‌دار نشان داد. پرایمینگ بذر موجب بهبود عملکرد بیولوژیکی و صفات رویشی و فنولوژی گردید به طوری که بیشترین عملکرد بیولوژیکی، سطح برگ، شاخص سطح برگ و شاخص سوخ‌دهی به ترتیب 98/105تن در هکتار 77/123 سانتی‌مترمربع،25/8 و 99/4 به پرایمینگ با فولامین تعلق داشت و کمترین آنها از تیمار شاهد به‌دست آمد. همچنین مقایسه میانگین‌ها نشان داد که بیشترین عملکرد بیولوژیکی، سطح برگ، شاخص سطح برگ وشاخص سوخ‌دهی به ترتیب 33/100 تن در هکتار 38/119 سانتی‌مترمربع، 96/7 و 98/4 از بذرهای درشت و کمترین آنها از بذر ریز به‌دست آمد. اثر سودمند پرایمینگ و بذر درشت بر عملکرد بیولوژیکی و صفات رویشی و فنولوژی به سبز شدن و استقرار سریع گیاهچه ها و در نهایت استفاده بهتر از نور، رطوبت خاک و عناصر غذایی به وسیله گیاهان حاصل از بذرهای درشت و بذرهای پرایمینگ شده نسبت داده شد. لذا جهت کشت پیاز استفاده ازبذرهای درشت و پرایمینگ با اسید آمینه فولامین در شرایط مشابه آزمایش قابل توصیه است. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش پرایمینگ بذر باعث بهبود عملکرد بیولوژیکی و صفات رویشی و فنولوژی گردید. تیمار بذر با استفاده از اسید آمینه فولامین 2% نسبت به سایر روش‌های پیش‌تیمار و اندازه درشت نسبت به سایر اندازه‌های بذر باعث بهبود ویژگی‌های مورد بررسی گردید. بیشترین عملکرد بیولوژیکی، سطح و شاخص سطح برگ و شاخص سوخ‌دهی ازبذرهای درشت و پرایمینگ با ماده فلامین به دست آمد. بنابر این اهمیت پرایمینگ و درجه بندی بذر در این مطالعه آشکار شد، به طوری که برای تضمین عملکرد بیولوژیکی و بهبود صفات رویشی و فنولوژی در پیاز بهتر است ازبذرهای درشت و پرایمینگ با ماده فولامین (2%) استفاده شود.